wiosna'05
str. 1



fabula  strona główna


Stellenbosch, moja dolino

jan sebastian rabie


      Ścianka namiotu wzdycha jak płuco, a na jej napiętej, zapieczonej lodem powierzchni moje oczy wyczarowują wznoszących się ku mnie w słońcu silnych mężczyzn; potem intymna scena w górskiej chatce przy migoczącym blasku ognia; aż wszystko się ze smutkiem rozmywa jak pod powierzchnią wody. Na zewnątrz wyje huragan. Co jeszcze wczoraj było najwyższą śnieżną perspektywą Europy, teraz jest lodowatą, kotłującą się bielą. Daleko w dole muczy dolina jak krowa nawołująca cielę, które zabłądziło w wacianym wietrze duszącym bielą i lodem. Ciepło woła we mnie i znowu jest tak, jakby dolina wokół mnie wznosiła się ku mnie po cienkiej trakcji, po desperackich i upartych włóknach pamięci. Czuję wzbierającą we mnie tęsknotę i nagle otwiera się ten półgorączkowy sen o dolinie ze szczytami błękitnie tronującymi ponad listowiem.

      Radość niesie mnie przez spokojne miasteczko, w którym chciwie rozpoznaję każdy dąb, każdy szmer wody, każdy kawałek poplamionego słońcem muru. Oto wybór pamięci, oto dolina mojej młodości, najpiękniejsza.
      W swoim najlepszym czasie idę wśród innych studentów, w pierwszych długich spodniach ledwie uprawnionych pierwszym śmiałym pocałunkiem, przepełniony tęsknym oczekiwaniem młodości... Czternaście lat temu, przypominam sobie natychmiast i słyszę jak namiot drży lodowym westchnieniem. Wiem, że jest wieczór i stoję w gęstym tłumie czekającym na sobotnie wydanie sportowe. Sparaliżowany wiem naprzód co się będzie działo.
      Moi sąsiedzi zbijają się nagle w gromadę i przeklinając ruszają w jednym kierunku. W zielonkawym świetle akwarium falują białe i brązowe twarze. Zachrypnięte, gwałtowne krzyki i podniesione pięści. Po kilku sekundach biegniemy,


rys. Zuzanna Morawiecka
domyślam się, że jakiś kolorowy popchnął białą dziewczynę, żeby jako pierwszy dostać się do okienka sklepiku. Zaraz potem nocna ulica wzdycha wypełniona naszą oburzoną pogonią. Tu i tam dwudziestu, trzydziestu podskakuje do gałęzi dębów po kije do bicia, w mgnieniu oka ogałacając je jak szarańcza strzępy liści. Na przecznicy gasną lampy i z ciemności wita nas deszcz kamieni. Garstka policji oddaje strzały w powietrze. Śmiejemy się i krzyczymy. Nagle są nas setki, tysiąc, sfora wilków w ślepym pościgu. Szturmujemy ciemność, nasze serca biją, biją, jesteśmy bohaterami w uniesieniu ryzykującymi życiem w imię naszego zbiorowego gniewu. I nagle przed nami pustka, już po wszystkim, możemy podnieceni i dumni wracać do domu.
      Z gwałtownym dreszczem zdejmuję z oczu ciemne okulary śniegowe i mówię głośno: "Zimno", żeby odegnać tamto ślepe niezrozumienie. Mój namiocik skręca się i drży w dyszącej gardzieli burzy: dlaczego muszę sobie o tym przypominać właśnie teraz, gdy dolina śpiewa we wszystkich moich włóknach jak lina ratunkowa?
      Ale potem jest ten dzień, niedziela.
      Tuż po porannej mszy, gdy stoimy w krąg czyści i w niedzielnych ubraniach, przychodzi nowa plotka, której ślepo dajemy posłuch. W niedzielnych ubraniach uderzamy w świetle słońca, biała, młodzieńcza, tysięczna banda. I znowu jak szarańcza ohydnie obdzieramy dęby, znowu na granicy biedniejszych ulic wita nas grad kamieni. Daleko przed nami, gdzie malusieńcy kolorowi chłopcy pchają taczki kamieni, kłębi się czarny tłum. Tym razem błyskają ostrza noży, w naszych rękach pojawiają się trzonki siekier. Najśmielsi jak snajperzy pełzną po dachach. Jeden po drugim nieprzytomny i pokrwawiony odciągany jest do tyłu. Kotłujemy się wrzeszcząc.
      Ale pamięć w popłochu chwyta się studenta teologii, który z chusteczką na uniesionym kiju hokejowym wkracza w dzielącą nas przestrzeń. Bo gdy krzyczy "Pokój! Na Boga, Pokój!" sypią się na niego kamienie, ryczymy ze śmiechu. I kiedy musiał uciekać z żałośnie opuszczoną głową, natychmiast uderzyliśmy jak jeden mąż.
      W każdym jęku wiatru jest szyderczy śmiech, w każdym wyciszeniu jest umieranie na długo przed nadejściem lodowej nocy; jak mogłem wtedy wiedzieć o tej rdzy w tym, co wiernie zachowuje wspomnienia, w tym, z czego ten cierpliwy koralowiec buduje duszę dorosłego mężczyzny?
      Wtedy śmiałem się razem, razem atakowałem. Tak jak inni, młody chłopak w niedzielnym ubraniu z ustami wykrzywionymi nienawiścią, bez tchu. Ponad stertami kamieni, przez opuszczone ulice, gdzie kamieniami w każdą szybę okazywaliśmy swoją wyższość, wszystkiemu, co nie pozostało skulone w swoich domach, odpłaciliśmy za arogancję. Tu białe ramiona wpychające z powrotem kolorową kobietę przez otwarte drzwi, siekiera wznosząca się i opadająca na przedmiot dumy domu, zestaw radiowy, w chwili gdy trzeszczy dowcipem o kozakach do piłki nożnej: "Teraz masz dwa!"; tam stopy kopiące brązową twarz, aż pocieknie czerwona krew.
      Gdzieś na balkonie na czarno ubrany człowieczek macha rękami i niesłyszalnie otwiera i zamyka usta; zaczęliśmy stopniowo uciszać nasze wrzaski, aż usłyszeliśmy i zrozumieliśmy, że znowu jesteśmy wolni żeby iść do domu.
      Z powrotem na dziedzińcu męskiego akademika, otoczony ciepłym runem przepełnionych radosną powagą towarzyszy, zauważyłem, że drzwi studenta teologii pozostały zamknięte. Wtedy, nie rozumiejąc, ostro z tego szydziliśmy z moim sąsiadem. Przez kilka wieczorów siły porządkowe nieprzekonywająco maszerowały po ulicach, za nimi nasze szydercze grupki. Potem przyszło zapomnienie.
      Przez czternaście lat tamta niedziela bez wstydu ukrywała się w mojej pamięci.
      Ale dlaczego po czternastu latach musiała rzucić się na mnie, dlaczego lodowymi rękami schwyciła mnie akurat w chwili nieukierunkowanych pragnień?
      Ścianka namiotu wzdycha jak płuco, gwałtownie zakładam w zakłopotaniu okulary śniegowe, żeby nie ślepnąc móc patrzeć na zewnątrz w białe zawirowanie nieba i ziemi. Klęcząc przed burzą, moje zmrożone usta drżą: ";Stellenbosch, moja dolino..."
      Potem nic już nie pamiętam.
      Wiem tylko o samotności wokół mnie, gdzie wszystko jest jednym spazmatycznym jękiem, jednym białym, niedokrwistym, wstrząsanym skurczami ciałem w uścisku śmierci. Wiem tylko w strachu, że muszę zadbać o sprzęt do zejścia w dół jak ucichnie wiatr: plecak, raki i niezbędny do przeżycia czekan. Potem zaciskam ramiona wokół kolan, skurczony do maleńkiego kręgu ciepła własnego ciała.
      Bez wspomnień, nie myśląc o chwili, gdy znów przejdę po pierwszej zielonej trawie, przez pierwszą wioskę z jej zatwardziałym brudem na dole w dolinie, znam tylko każde mgnienie traconego ciepła mojego ciała.

IV'54

z tomu: "Dwadzieścia jeden"

tłumaczenie: Zuzanna Morawiecka

WIOSNA 2005  str. 1

wędrowiec © dziennikarze wędrowni